Âzerbaycan’daki
Türk hânedanlarından. Abbâsî Hâlifeliği topraklarında kuruldu. Hânedânın
kurucusu Ebü’s-Sâc Divdâd, Uşrusanalı bir Türk komutandı. Abbâsî Halîfesi
El-Mütevekkil’in hizmetine giren Ebü’s-Sâc Divdâd kısa bir sürede önemli mevkilere
geldi. Halep, Kınnesrin ve El-Ahvâz’da vâlilik görevlerinde bulundu. 868-870’te
Âzerbaycan ve havâlisinin umûmî vâliliğine getirildi. 880’de ölümü üzerine
yerine oğlu Muhammedü’l-Afşin Ebû Ubeydullah geçti.
Afşin,
885’te Musul ve el-Cezîre’yi Tolunlulardan alıp, kendi adına hutbe okuttu.
Ancak Emîr İshâk karşısında tutunamayarak geri çekildi ve tekrar Âzerbaycan’a
yerleşti. Meraga, Kars ve Divin’i zaptetti. 901’de ölümü üzerine yerine kardeşi
Ebü’l-Kâsım Yûsuf geçti.
Ermeni
krallığı üzerine sefere çıkan Yûsuf, Kral Sempad’ı yenip öldürerek büyük şöhret
kazandı. Abbâsîlerden Kazvin, Zencan ve Ebher’i aldı. Üzerine gönderilen Abbâsî
ordusunu bozguna uğrattı (918). Ancak iki yıl sonra Emir Munis’e karşı
giriştiği mücâdeleyi kaybederek, esir düştü. İki yıl Bağdat’ta tutuklu bulunan
Yûsuf, serbest bırakıldıktan sonra Karmatîlere karşı giriştiği mücâdelede
öldürüldü (927). Yerine Afşin’in oğlu Ebü’l-Musâfirü’l-Feth geçti.
Feth,
üç yıl hükümdarlık yaptı. Feth’ten sonra Abbâsîler, Sâcîlerin hâkimiyetine son
verip, Âzerbaycan ve havâlisine tekrar hâkim oldular.
Sâcîler,
İslâm devlet hudutları içinde kurulan, fakat iç ve dış siyâsetlerinde tamâmen
müstakil hareket edebilen ilk Türk hânedânlarındandır. Bölgedeki Ermenilere ve
Abbâsîlerin merkezine yakın sapık Karmâtîlere karşı, Halîfeliğe askerî bakımdan
yardımcı oldular. Âzerbaycan’da Türk nüfûsunu bulundurma ve bölgenin
Türkleşmesinde hizmetleri geçti. Sâcîlerin merkezi önceleri Meraga olduğu
hâlde, sonradan Erdebil oldu. Âzerbaycan’ın iktisâdî hayâtını geliştirip, altın
sikke bastırdılar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder