Böriler ya da Börüoğulları, (Arapça: بوريون
) Şam ve çevresinde kurulmuş Büyük Selçuklu Devleti'ne tabi bir
devlet olan bir atabeyliktir.
Büyük
Selçuklu Devleti yerel idaresi önemli yerel bölgelerde merkezden tayin edilen
valiler tarafından yapılmakta idi. Devlet merkezinden uzak olan bölgelerin bir
kısmı Selçuklu hanedanından
olan tabi hükümdarlar tarafından yöneltilmekte idi ve bu Selçuklu hanedanından
yöneticiler Sultan veya Melik unvanları taşımaktaydılar. Örneğin Suriye Selçuklu
Devleti ilk kurulduğu
zaman Selçuklu hanedanından olan ve Sultan veya Melik unvanı taşıyan Tutuş yönetimi
altında bir tabi devletti. Merkezden uzak olan bölgelerden bir kısmı kalıtsal
olan ama Selçuklu hanedanından olmayan hükümdarlar tarafından idare edilmekte
idi. Bu tip tabi hükümetlerin bazılarının hükümdarları "Atabey"
olarak ve yönettikleri tabi devlet Atabeylik olarak isimlendirilmekte idi.
Bunlardan en önemlilerinden biri Muhiddin Bektaş'ın
tahttan indirilmesi ile sona eren Suriye Selçuklu Sultanlığı Şam Melikini takip
eden Tuğtekin idaresindeki Böriler Şam Atabeyliği idi.[1]
Muhiddin Bektaş'in
8 Haziran 1104'de tahttan indirilmesinden itibaren Şam bölgesindeki tabi
devleti efektif olarak idare edenZahireddin Tuğtekin yine Şam'ı idarede devam etti. Ama o
ve ahvadına Şam Atabeyliği olarak anılan bu bölgenin idaresi kalıtsal olarak
verildi. Bu tabi ama Tuğtekin'in ahfadından kalıtsal hükümdarlar tarafından
idare edilen devlete "Böriler Şam Atabeyliği" adı verildi.
Tuğtekin'den sonra Böriler hanedanından 7 kişi Şam Atabeyliği adlı tabi devlet
idarecileri olarak Büyük Selçuklu Devleti'nin Şam bölgesini yönetmişlerdir.[2]
Böriler Hanedandan ikinci atabey Tuğtekin'in oğlu Tacülmülk Böri idi. "Kurt" anlamına gelen
Böri adını taşıdığı için Şam Atabeyliğini yöneten hanedan da bu adla tanınır
olmuştur.
Böriler Şam Atabeyi Mucireddin Abak'in atabeylik döneminde Temmuz
1148'de İkinci Haçlı Seferi sırasında Haçlıların Şam'a hücumlarını
neticesiz bırakmayı başarmışlardır.[3]
Son Böriler Şam Atabeyi Mucireddin Abak olup 26 Nisan
1154'te Şam dahil tüm toprakları bir diğer atabeylik Zengiler tarafından
fethedilince tarih sahnesinden silindiler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder