Selçukluların hâkim olduğu Horasan, İran,
Irak, Anadolu ve diğer Ortadoğu ülkeleri bu devirde iktisâdî bakımdan en yüksek
seviyeye çıkarak, milletler ve kıtalararası ticârette köprü vazifesi görüyordu.
Selçuklu ülkesinin her türlü zirâî mahsûlün yetişmesine müsâit iklim, coğrafî
ve tabiî zenginliklere sâhip olması sâyesinde bol mahsul yetişiyordu. Tahıl
sıkıntısı çekilmeyip, o günkü şartlarda fiyatı da ucuzdu. Ülke içinde ve
dışında, kıtalar ve milletlerarası ticâreti emniyetle sağlayan yol ve
kervansaraylar yapılmıştı.
Yabancı ülkelerle ticârî anlaşmalar
yapılıp, çok düşük gümrük târifesiyle ihrâcât ve ithâlât teşvik edildi. Karada
eşkiyânın ve açık denizlerde korsanların tecâvüzlerine uğrayan tüccârın
zararının, hazîneden tazmin edilerek garanti altına alınması ticâretin gelişmesinde
çok tesirli oldu. Devletin tüccâra garantisi, her türlü emniyet, huzur ve
imkânının yanında ayrı bir teşvikti.
Ticâretin gelişmesi, gümrüklerin azlığı,
istihsâlin bolluğu, otlak ve hayvanların çokluğu sebebiyle, Selçuklu ülkesinde
zenginlik ve refâh vardı. Bol buğday, pirinç ve pamuk zirâati yapılıyordu.
Hayvan çok yetiştirilip, diğer ülkelere satılıyordu. Bakır, demir, gümüş ve
dokuma sanâyii için şap mâdeni çıkarılıyordu. Halı, pamuk ve yünlü dokuma denizci
örtüleri, ipek kumaşlar, ipek tül ve mendil dokunup ihrâç ediliyordu.
Kâşihânelerde zarîf çiniler îmâl edilip, Selçuklu eserlerini süslüyordu.
Yapılan ve satılan mallar sıkı kontrolden geçerdi. Her zanâat kolu bir lonca teşkilâtına bağlıydı.
Loncalar, meslek ve erbâbını kontrol altında tutardı. Lonca reîsine Ahi, ahilerin reîsine
de Ahi Baba denirdi (Bkz. Ahîlik). Bu teşkilat daha sonra Osmanlılara
geçti. Esnaf ve tüccâr mallarının alınıp satıldığı, tanıtıldığı, mahallî, millî ve milletlerarası pazarlar kurulurdu. Selçuklular, şeker ve nâdide eşyâ alıp, at,
halı, ipek ve mâden satarlardı. Devletin
gelir kaynakları, arâzi vergisi olan
harac, zirâat vergisi olan öşür, iltizâm, ganîmet, bağlı ve komşu devletlerin
hediye ve yıllıkları idi. Hayat pahalılığı yok denecek kadar az olup, 1056 ile 1131 seneleri arasındaki
yetmiş beş senelik fiyat yükselmesinin oranının toplamı yüzde onu geçmemiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder