Talas Savaşı, 751
yılında bugünkü
Kırgızistan sınırları civarında Araplarla Çinliler arasında yapılan savaş. Parçalanan
Türkeşlerin “Kara Türkeşler” gurubu 742 de Çinlilerin desteğiyle Tumoça
komutasında bağımsızlıklarını korudular. Taşkent (Keş) ’teki bu Kara
Türkeşlerin sonraki hükümdarı Bahadır Tudun, Çinli komutan Kao Siyen Çe (ya da
Gao Hsien-çı) tarafından öldürüldü (751) . Bütün mallarına el konuldu. Şehir
yağma edildi. Çinli komutan hükümdara söz verdiği halde, onu komplo ile ve
onursuzca öldürtmüştü. Bu olaydan sonra kaçmayı başaran hükümdarın oğlu, Karluk
Türklerinden ve Araplardan yardım istedi.
Bu gelişmeden bir yıl önce, İslam İmparatorluğu’nda Emeviler yıkılarak (750) , yerlerine Abbasi sülâlesi gelmişti. Bu durumun gerçekleşmesinde, Horasanlı Türk olduğu söylenen Ebu Müslim’in çok önemli bir rolü oldu. Çünkü Ebu Müslim 745 yılında Emevilerin Horasan valisi Nasr İbni Seyyar’ı yenerek Horasan’dan çıkartmıştı (745) . Bu olay Emevilerden memnun olmayan Müslümanlar için bir kıvılcım oldu. (Ebu Müslim’i o bölgedeki milletlerin hepsi, kendi ulusundan biri olarak görüyordu. Bunun nedeni, belki bölge halkının Emevilere karşı duydukları nefretti belki de, ordusunda değişik milletlerden insanların bulunması idi.)
Türklerin yardım istediği sırada Horasan valisi olan Ebu Müslim, Arap liderleri gibi düşünmedi ve komutanı Ziya bin Salih’i gönderdi. Karluk Türkleri (Karahanlılar Devleti’ni kuran ana boydur) ise zaten Çinlilere düşmandı. II. Göktürk Devleti’nin yıkılmasıyla bağımsızlıklarına kavuşmuşlardı. Onlar da olumlu cevap verdiler. Böylece 751’de birleşen kuvvetler, Talas nehri kıyılarında Çin ordusunu ezdiler.
Çinlilerin yok olurcasına yenilmelerinde Karluk ve Yağma Türklerinin Çin ordusunun arkasına sarkmaları ve onları iki ateş arasında bırakmaları etkili oldu. (Hayati Ülkü ise (s.775) , Çin ordusundaki Karluk ve Yağma Türklerinin savaş sırasında Arapların tarafına geçtiğini anlatır. Halbuki Karluklar, bağımsızlıklarına kavuştuktan sonra Balkaş gölü civarına çekilmişlerdi. Çinlilerle aralarında Türgişler, Göktürkler ve devlet olarak Uygurlar vardı. Uygurlar ise yıkılan Göktürk Devleti’nin mirasçısı olduklarını iddia ediyorlardı. Dolayısyla, Göktürklere karşı bağımsızlık için isyan eden Karluklara düşmandı. Yani bu iddianın doğru olması ihtimali yoktur.)
Bu savaşla birlikte matbaa ilk defa Çin dışına çıkmıştır.Bunun yanı sıra barut,kağıt ve pusulayıda Araplar ve Türkler öğrenmişlerdir.Bu önemli buluşlar Avrupa'ya ise Avrupa ülkelerinin Türklere karşı düzenlediği Haçlı Seferleri ile geçmiştir.Bu bakımdan da Talas Savaşı'nın Dünya Tarihi için çok önemli bir yeri vardır.Ayrıca Çin, bu yenilgiden sonra kabuğuna çekilmiştir.Ve bu kabuğunu 2005'te ancak kırarak küresel pazarda büyük bir pay elde etmiş birçok devletin ekonomisini alt üst etmiştir. Bu savaşın diğer bi önemli sonucu da Türkler İslamiyet'le tanışmış ve gruplar halinde islamiyete girmeye başlamışlardır
Bu gelişmeden bir yıl önce, İslam İmparatorluğu’nda Emeviler yıkılarak (750) , yerlerine Abbasi sülâlesi gelmişti. Bu durumun gerçekleşmesinde, Horasanlı Türk olduğu söylenen Ebu Müslim’in çok önemli bir rolü oldu. Çünkü Ebu Müslim 745 yılında Emevilerin Horasan valisi Nasr İbni Seyyar’ı yenerek Horasan’dan çıkartmıştı (745) . Bu olay Emevilerden memnun olmayan Müslümanlar için bir kıvılcım oldu. (Ebu Müslim’i o bölgedeki milletlerin hepsi, kendi ulusundan biri olarak görüyordu. Bunun nedeni, belki bölge halkının Emevilere karşı duydukları nefretti belki de, ordusunda değişik milletlerden insanların bulunması idi.)
Türklerin yardım istediği sırada Horasan valisi olan Ebu Müslim, Arap liderleri gibi düşünmedi ve komutanı Ziya bin Salih’i gönderdi. Karluk Türkleri (Karahanlılar Devleti’ni kuran ana boydur) ise zaten Çinlilere düşmandı. II. Göktürk Devleti’nin yıkılmasıyla bağımsızlıklarına kavuşmuşlardı. Onlar da olumlu cevap verdiler. Böylece 751’de birleşen kuvvetler, Talas nehri kıyılarında Çin ordusunu ezdiler.
Çinlilerin yok olurcasına yenilmelerinde Karluk ve Yağma Türklerinin Çin ordusunun arkasına sarkmaları ve onları iki ateş arasında bırakmaları etkili oldu. (Hayati Ülkü ise (s.775) , Çin ordusundaki Karluk ve Yağma Türklerinin savaş sırasında Arapların tarafına geçtiğini anlatır. Halbuki Karluklar, bağımsızlıklarına kavuştuktan sonra Balkaş gölü civarına çekilmişlerdi. Çinlilerle aralarında Türgişler, Göktürkler ve devlet olarak Uygurlar vardı. Uygurlar ise yıkılan Göktürk Devleti’nin mirasçısı olduklarını iddia ediyorlardı. Dolayısyla, Göktürklere karşı bağımsızlık için isyan eden Karluklara düşmandı. Yani bu iddianın doğru olması ihtimali yoktur.)
Bu savaşla birlikte matbaa ilk defa Çin dışına çıkmıştır.Bunun yanı sıra barut,kağıt ve pusulayıda Araplar ve Türkler öğrenmişlerdir.Bu önemli buluşlar Avrupa'ya ise Avrupa ülkelerinin Türklere karşı düzenlediği Haçlı Seferleri ile geçmiştir.Bu bakımdan da Talas Savaşı'nın Dünya Tarihi için çok önemli bir yeri vardır.Ayrıca Çin, bu yenilgiden sonra kabuğuna çekilmiştir.Ve bu kabuğunu 2005'te ancak kırarak küresel pazarda büyük bir pay elde etmiş birçok devletin ekonomisini alt üst etmiştir. Bu savaşın diğer bi önemli sonucu da Türkler İslamiyet'le tanışmış ve gruplar halinde islamiyete girmeye başlamışlardır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder