Altın Orda Devleti’nin parçalanmasından sonra kurulan bir başka hanlık da Sibir Hanlığı idi. Bugünkü Moğolistan’ın kuzeyinden Sibirya’ya kadar uzanan bir bölgeyi içine alan hanlık, Altın Orda’mn parçalanması sürecinde Şeybanîler (Şibanîler), Ak Orda ve Altın Orda döneminde Sibirya’da kendisine yurt verilen Taybuga’mn neslinden gelenler arasında verilen mücadele neticesinde kurulmuştur. Bu mücadeleden Şeybanî soyundan gelen İbak galip çıkmış (1468) ve bölgenin en büyük şehirlerinden Tümen’e hâkim olarak yeni bir devletin temellerini atmıştır. Bu hanlık başlangıçta Tümen Hanlığı olarak adlandırılmıştır. Ancak 1495’te Taybugî soyundan gelen Mehmet, İbak Han’ı öldürmüş ve başkenti de Sibir şehrine taşımıştır. Bundan dolayı hanlığın adı Sibir Hanlığı olarak değiştirilmiştir. Daha 1555 yılında (Yadigâr Han zamanında) hanlık, Rus ilerleyişine karşı koyamamış ve Çar İvân’m hâkimiyetini tanımak zorunda kalmıştır. Bunun üzerine İbak Han’ın torunu Küçüm, Yadigâr Han’ı bozguna uğratarak hâkimiyeti ele geçirmiştir (1563). Ancak Ruslar yayılmacılık siyasetini devam ettirme konusunda kararlıydılar ve XVII. yüzyılın başında bu süreci tamamlamışlardır. Sibir Hanlığı’nın Rusya’ya ilhakında Stro- ganov ailesi önemli rol oynamıştır. Türk kökenli olan Stroganovlar, XVI. yüzyılda Perm bölgesinde büyük topraklara sahiplerdi. Stroganovlar, Batı Sibirya’dan kürk elde etmek amacıyla 1581’de idarelerinde bulunan Kazak birliğini keşif amacıyla bölgeye göndermişlerdir. Ateşli silahlara da sahip olan Ermak başkanlığındaki bu Kazak birliği, iki yıl içerisinde buradaki Tatar Hanlığı’nı ele geçirmiştir. Ermak, ele geçirdiği toprakları tek başına elinde tutamayacağından dolayı Çar IV. İvan’m yanma elçilik heyeti göndererek çardan bu toprakları kendi himayesi altına almasını istemiştir. Çar IV. İvan, bu teklifi memnuniyetle kabul etmiştir. Sibirya’nın tamamen zaptı ise 1593-1604 yılarında tamamlanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder