Türk boylarından. Oğuzların Üç-ok koluna
mensupturlar. İslâm kaynaklarında “Beçene, Beçenek, Biçene”; Anadolu ağzında
“Peçeneke, Beçenek” olan boyun adı, “iyi çalışır, gayret gösterir”
mânâsındadır. Peçeneklere Bizanslılar “Patzinak”, Lâtinler “Bissenus”, Ruslar
“Peçennyeg”, Macarlar “Beşennyö”, Ermenilerin “Badzinag” dedikleri kaynaklarda
yazılıdır. Asıl yurtları, Orta Asya’da, Seyhun (Siriderya) ile İdil (Volga)
nehirleri arasındadır.
Dokuzuncu yüzyılda HazarKağanlığı ve
Oğuzların baskılarıyla asıl yurtlarını terk edip, batıya göç etmeye başladılar.
Yayılma istikâmetleri Karadeniz’in kuzeyinden Balkanlara doğru idi. Hazar
Kağanlığı, Rus Knezlikleri, Bizanslılar ve Balkan kavimleriyle mücâdele
ettiler. 860-880 yılları arasında Don-Kuban nehirleri boyuna gelen Peçenekler,
Macarları bu havâliden uzaklaştırdılar. Don NehrindenDinyeper’in batısına kadar
yayıldılar.
915’te Rusların ataları Kiyef Rus
Knezliği’ne ilk Peçenek akını yapıldı. Rusları Karadeniz kıyılarına indirmemek
için, 915’ten 1036 yılına kadar, on biri büyük olmak üzere pekçok akın
yaptılar. Peçeneklerin, Rusları Karadeniz’e indirmemeleri Bizanslıların
menfaatineydi. Bizanslılar, 1018 yılına kadar Peçeneklerle dost geçinmeye
çalıştılar. 1026, 1035, 1036’da Balkanlara akın tertip ettiler.
Peçeneklerin iç mücâdelesinde, önce
Kegen’in, sonra da Turak’ın Hıristiyan olmasıyla, millî felâketleri başladı.
Peçenekler arasında 1048 yılında başlayan Hıristiyanlaşma, Balkanlarda
sıkışmalarıyla hızlandı. Hıristiyanlaşan Peçenekler, millî benliklerini unutup,
Türklüklerini kaybettiler. Bizanslılar, Peçenekleri yurtlarından alıp, başka
yerlere iskân siyâseti tâkip ettiler. Bizans ordusuna da asker alındılar 1071 Malazgirt Muhârebesinde Bizans
ordusundaki Peçenekler, Selçuklular safına geçmeleriyle, Sultan Alparslan’ın
zafer kazanmasında yardımcı oldular. 1176 Miriokefalon Meydan Muhârebesinde de
Anadolu Selçukluları safına geçtiler. Balkanlardaki Peçenekler, Anadolu’da
Marmara kıyılarına kadar gelen soydaşı Selçuklularla münâsebet kurdular.
Peçenekler, Trakya’da Bizans kuvvetlerini üst üste yenerek, Edirne ve Keşan’a
hâkim olarak, Çekmece’ye kadar geldiler. Oğuzların Üç-ok kolu Çavundur boyuna
mensup olan İzmir Beyi Çaka Bey’in, kuvvetli bir donanma kurarak, Bizans’a âit
adaları zaptetmesi, iki soydaş boyun, Bizans’a karşı ittifakına sebep oldu.
Bizans’a karşı Peçenek, Çavundur ittifakı entrika ile bütünüyle gerçekleşemedi.
Bizansılar, Peçeneklere karşı Kıpçaklarla anlaştı. Bizans’a kırk bin atlı ile
yardıma gelen Kıpçaklar, Bizans ordusuyla berâber olup, Meriç Irmağı ağzında ve
Enez yakınında Peçeneklerle karşılaştılar. 29 Nisan 1091 târihinde Luvinyum
Muhârebesinde Peçenekler yenildiler. Luvinyum Muhârebesi, Peçeneklerin siyâsî
târihinin sonu oldu. Peçeneklerden kırk bin âile Arnavutluk kuzeyindeki Ohri
Gölünün doğusuna yerleştiler.
Balkanlara dağılan Peçenekler, Müslüman
olmadıklarından, Anadolu ve Hindistan’daki soydaşları gibi Türklüklerini
muhâfaza edemeyip, Slavlaştılar. Asıl çoğunluğu Karadeniz’in kuzeyi ve
Balkanlarda olmasına rağmen, günümüzde buralarda Peçenek hâtırasına
rastlanmamaktadır. Anadolu’da Peçeneklere âit coğrafî adlar hâlâ mevcuttur.
Ankara vilâyeti, Şereflikoçhisar kazâsı yakınındaki Peçeneközü vâdisi, Maraş’ın
Elbistan kazâsında iki, Konya bölgesinde de dört yer adı. Peçeneklerin
Anadolu’ya geldiklerinin hâtırasıdır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder