Matematik terimi

Gazi, artık en büyük önemi terim komisyonlarına veriyordu. Bu komisyonlar ellerinden
geldigi kadar cep kılavuzundan, taramalardan, derlemelerden, Divandan... Ve baska
kaynaklardan araç alıp sasılacak ölçüde çok terim uyduruyorlardı.
Gazi bu çalısma biçimini durduracak hiçbir emir vermedi. Ancak aksamları, konusarak,
komisyonlara saglam prensipler asılamaya bakıyordu:
Dogu ( slam-Arap) kültürünün terimleri atılacak! Batı terimlerinin Türkçe karsılıkları
aranacak.
Bulunacak Türkçe karsılık Batı teriminin kavramını anlatabilmelidir. Karsılık, terimin
kavramını anlatmıyorsa alınmayacak.
Batı terimi Türk fonetigine uygun imla (ortografi) ile millilestirilip alınacak; bu terim artık
Türkçe sayılarak ortaokul ve lise ögretiminde kullanılacak.
Gazi bütün komisyonların hazırladıgı uzun listeleri gözden geçiremezdi; buna vakti yoktu.
Yalnız riyaziye (matematik) komisyonunun terimlerini kendi kontrolü altına almıs, birer birer
tartısmasını yaptırarak alınacak terimleri, Türk imlasıyla tespite çalısmıstı.
lk terim riyaziye kelimesi idi. Komisyonun listesinde bu terime bir karsılık bulunmamıstı.
Tartısma basladı:
Gazi: "Riyaziye nerden gelir, anlamı nedir?"
Komisyon Baskanı: "Efendim, riyazat'tan gelir, sofuların sıkı perhizi demektir."
Gazi: "Bunun Batı terimi nedir?"
Komisyon Baskanı: "Fransızcası mathematique, ngilizcesi mathematics, Almancası
mathematik'tir, efendim."
Gazi: "Anlamı nedir?"
Komisyon baskanı: "Sayılabilen, ölçülebilen seylerin sayılması, ölçülmesi yollarını arastıran
birimler demektir."
Gazi: "Burada sofuların, perhizlerin isi yoktur. Bu terimin Türkçesi matematik'tir, efendim."
Terim, böyle bir tartısmadan sonra, matematik olarak alınmıstır
Kaynak: Ahmet Cevat Emre, ki Neslin Tarihi, sayfa:339-340