Ceditçilik hareketinin en önemli unsurlarından biri de kadınların özgürleştirilmesi ve sosyal hayata dâhil edilmesi girişimiydi. Kazan Tatarları, kadınların durumlarını iyileştirme konusunda. XIX. yüzyılın sonlarından itibaren önemli adımlar attılar; kadınlar artık yüzleri açık, serbestçe dolaşabiliyor, okula gidebiliyor, hastane ve okullarda çalışabiliyorlardı. Avrupa’da ve Rusya’da kadınların eriştikleri eğitim düzeyi ve sosyal hayata serbestçe katılmaları Tatar aydınlarını etkiliyordu. Bu duygulara tercüman olan Gaspıralı’ya göre, Müslüman toplumun ilerlemesi için, kadınların eğitim ve öğretimine erkeklerinki kadar dikkat etmek gerekiyordu. Eğer kadınların anlayış seviyesi erkeklerinkinden aşağı kalırsa toplum devam edemezdi; onların haklarını ve milli gelişmeye yapacakları katkıları inkâr etmek, milletin ilerlemesi için gerekli insan kaynağının yarısını yok saymak demekti. Kadınların katılımı olmaksızın İslam toplumunun Batı toplumları seviyesine gelmesi çok güç, hatta imkânsızdı.
İsmail Gaspıralı’mn kızı Şefika Hanındın editörlüğünde çıkan ve Rusya Türklerinin ilk kadın dergisi olan Âlem-i Nisvânb. (Bahçesaray, 1906-10) birlikte, kadınlar da yayın hayatına aktif bir şekilde katılmaya ve kendi düşüncelerini ifade etmeye başladılar. Bundan sonra çıkan Sütyütm Bikei¥a.zzn, 1913-18) adlı kadın dergisi, kadınların toplumdaki durumunu ve rolünü tartışıyor, çocukları iyi bir şekilde yetiştirme ve eğitme konusunda kadınları aydınlatmayı amaçlıyordu. Rusya Türklerinin 1906 yılında gerçekleştirdikleri kongrelerde ve özellikle 1917’deki büyük kongrede kadın meselesi yoğun bir şekilde tartışıldı. Bu tartışmalardan, Rusyalı Müslüman kadınların, dinî söylemi bir yana bırakarak evrensel haklar bağlamında haklarını kazanmak yolunu tercih ettikleri, kadınların bizzat bu tartışmalara katılarak statülerinin yükseltilmesi ve toplumda daha etkili konuma gelebilme mücadelesi verdikleri görülmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder