İSTİHBARAT OLMADAN SAVAŞ KAZANILMAZ Eksiksiz Bir Donanma Kuzeye Hareket Eder 1588, İspanyol Donanması

"En koyu Katolik kral" olarak bilinen İspanya kralı II. Philip'in İngiltere'yi işgal

etmek için bir donanma oluşturmasının son derece mantıklı nedenleri vardı.

İngiltere bir Protestan ülkesiydi ve Henry'ye papa tarafından "İnancın

Savunucusu" unvanı verilmişti. Politik açıdan İngiltere kolonileşmede ve

ticarette bilinen İspanyol üstünlüğüne karşı gelişen tehdit edici bir güç haline

geliyordu.

Daha yeni İspanya, İspanyol Hollandasındaki ayaklanmaları bastırmaya

çalışırken İngiltere ile uğraşmak zorunda kalmıştı. Ayrıca başta Sir Francis

Drake olmak üzere İngiliz korsanlar oldukça rahatsızlık verici bir hale

gelmişlerdi. Drake, Panama'daki önemli bir İspanyol kolonisini yağmalamakla

kalmamış, başka İngiliz korsanlarla birlikte İspanyol hükümetinin bütçesinin

büyük bir bölümünü oluşturan altın ve platini taşıyan filodaki birkaç gemiyi ele

geçirmişlerdi.

İşgal planı basitti. Medina-Sidonia Dükü bir donanma kurmak için denizci

toplayıp gemiler inşa ettirdi. Kırk savaş gemisi ve çok sayıda yemek ve su

taşıyan nakliye gemisi yapıldı. Savaş gemileri yüksek kuleliydi ve düzinelerce

kısa mesafeli ama güçlü topla donatılmıştı. Filonun asker mevcudu ise on dokuz

bindi.

Bu büyük güç İspanyol Hollandasındaki savaşta İspanyol ordularının başındaki

Parma Dükü yönetimindeki daha büyük bir orduyla buluşacaktı. Donanmanın

esas amacı bu orduyu gemilere alıp sonra da İngiltere'ye çıkarma yapmaktı. Eğer

bu başarılırsa İngiltere'nin fethi işten bile değildi.

İspanyol piyade birlikleri Avrupa'nın en iyi eğitilmiş ve etkili askeri gücüydü.

Kılıç ve mızrak kullanımındaki becerileriyle tüm rakiplerini alt edebiliyorlardı.

Sadece İsviçreli savaşçılar onlarla baş edebilirdi ve İngiltere ile İsviçre'nin

müttefik olmaması büyük şanstı. Askerler kıyıya çıktıktan sonra İngiliz

ordusunun fazla dayanamayacağı açıktı. Bu da İngiltere'nin hayatta kalabilmek

için saldırıyı denizde, yani Manş Denizi'nde karşılaması gerektiği anlamına

geliyordu.

İspanyol donanmasını karşılamak için İngilizler çok daha büyük bir donanma

inşa ettiler. Güney Umanlarında aşağı yukarı yüz altmış gemi vardı. Ama bunlar

İspanyol gemilerinden çok farklıydı. Daha küçük ve daha ince gövdeliydiler.

İngiliz gemileri hız ve manevra kabiliyeti düşünülerek yapılmıştı.

İspanyol gemilerinde ise güç ve atış önemliydi. İngiliz gemilerindeki silahlar da

farklıydı. İngiliz topları uzun namlulu ve İspanyol toplarından daha küçük

kalibreliydi. Daha uzun olmaları top mermisini daha uzun mesafeye atabilmeleri

anlamına geliyordu ama bu mermiler kısa menzilli İspanyol toplarının

mermilerinin yarısı kadardı.

Yani İngilizler, İspanyolların menzili dışından onları vurabilecek ancak

mermilerinin küçüklüğü nedeniyle kalın keresteden yapılmış İspanyol gemilerine

fazla zarar veremeyeceklerdi. Küçük İngiliz gemileri zarar verebilecek kadar

yakına geldiklerinde ise İspanyol toplarının menzili içine girmiş olacaklardı. Bir

İngiliz gemisi İspanyol toplarından çıkan bir mermiyle bile batardı. Bu nedenle

İngiltere'yi bu toplarla savunmak tartışılamazdı bile.

İspanyol gemilerine Kanal'dan geçerlerken yanaşıp çıkmak da bir seçenek

değildi. Çünkü herhangi bir İspanyol gemisine yaklaşacak bir İngiliz gemisi

hemen öteki İspanyol gemileri tarafından alt edilirdi. İspanyol gemileri birbirine

çok yakın ilerliyorlardı. İngilizler İspanyolları saatlerce devamlı ancak etkisiz bir

ateş altında tuttularsa da İngilizlerin Charles Howard tarafından kumanda

edilen uzun menzilli atışları İspanyol donanmasının dizilişini bozamadı. Ayrıca

büyüklükle ilgili bir sorun da vardı. İspanyol gemileri, İngiliz savaş gemilerinden

daha yüksekti ve içlerinde savaşa hazır on dokuz bin asker vardı.

İngilizler İspanyol donanmasını Hollanda'ya doğru ilerleyip Parma'nın ordusuyla

buluşmaktan alıkoyamadı. İspanya'nın kaybı çok küçüktü. Zaten o anda İngiliz

donanmasını yenmeleri gerekmiyordu. Parma'nın ordusunu İngiltere'de karaya

çıkarmak bir İspanyol zaferinin garantisi olacaktı. İşler yolunda gidiyordu ve

Medina-Sidonia Dükü de bu planın başarılı olacağına inanıyordu. Ancak bu

inanç donanma Hollanda'ya ulaştığında ve Parma'nın askerlerinin gemilere

çıkmak için hazır olmadıklarını gördüğünde kayboldu. Zamanlama uymamıştı.

Parma'nın kumanda ettiği binlerce askerin onları bekleyen gemilere binmesi

birkaç gün alacaktı.

Yaklaşan sert havadan korkan İspanyol donanması Calais limanı yakınlarında

kıyıya demirledi. Donanma yaklaşmaya cesaret edebilecek İngiliz gemilerini

püskürtmeye hazır bir şekilde yerleşti. Bu gecikme İngilizlere dönemin klasik

silahı olan ateş gemileri hazırlama fırsatı verdi.

Donanmanın demir atmasından bir gün sonra, 7 Ağustos 1588'de sekiz ateş

gemisi İspanyol donanmasına süzülmek üzere yola çıktı. Ateş gemileri, ateşe

verilmiş sıradan gemiler değildi. Gemilerin ahşabı ve yelken bezleri ne kadar

kolay yanan maddeler olsa da, o dönemde İngilizlerin kullandığı ateş gemileri

baştan aşağı zift, katran ve başka yanıcı maddelerden yapılıyordu. Ayrıca içinde

bu maddelerden olan variller güvertede kırılarak bırakılıyor ve ateş yakıldıktan

sonra gemilerin söndürülmesi imkansız hale geliyordu. Düşmanların ateş

gemilerini çekmemeleri için de ateşler içindeki gemilere toplar yerleştiriliyordu.

Gemiciler bu ateş gemilerinin mürettebatı arasında olmaktan tabii ki

hoşlanmıyorlardı.

Ateş gemisiyle yapılan saldırıda yelkenleri geminin hedefe doğru gitmesi için

rüzgara göre sabitlenirdi. Sonra mürettebat gemiyi ateşe verir ve küçük

teknelerle gemiyi terk ederdi. Bazen rüzgar ateşi söndürse de şans bu kez

İngilizlerden yanaydı.

Sekiz ateş gemisi sıkı sıkıya kilitlenmiş İspanyol donanmasına ulaştığında panik

baş gösterdi. Ateşten sadece birkaç geminin zarar görmesine rağmen İngilizleri

uzak tutan o disiplinli düzen bozuluverdi. Gemiler kanala gelişi güzel yayıldı ve

birkaç küçük İngiliz savaş gemisi İspanyol gemilerini tek tek sardı. Böyle bir karışıklıkta hız ve manevra kabiliyeti yüksek İngiliz gemilerinin büyük avantajı

vardı. Gece çöktüğünde bir düzineden fazla büyük savaş gemisi imha edilmiş ve

İspanyol donanmasının gemileri geniş bir alana dağılmıştı.

Hala yüzden fazla İspanyol gemisi vardı ve bu gemilerin barut ve mermileri

azalmış olsa da İngilizlere güçleri yeterdi. Bu arada İspanyollar bilmiyordu ama

İngilizlerin barut ve mermileri kalmamıştı. Sonuç olarak İngilizler geri çekilmek

zorunda kaldıklarında İspanyol donanmasının geri kalanı tekrar bir araya

gelmeyi başardı.

Şimdi, bu hikayenin burada yer almasının nedenine gelelim. Medina-Sidonia

Dükü bir denizci değildi ama gerçekten zorlu bir durumla karşılaşmıştı.

Donanmanın gücü yerindeydi ancak barut ve cephane azlığı İngilizlerle tekrar

karşılaşmalarını zorlaştırıyordu. O civardaki tek büyük limandan çıkarılmışlardı

ve hava bozuyordu. Kayalık kıyılarıyla Manş Denizi fırtınadan saklanılacak bir

yer değildi. Ayrıca artık Parma Dükünün ordusunu karaya çıkarma umudu

kalmamıştı.

En iyi karar, açıkça görülüyor ki, İspanya'ya geri dönmek üzere yelken açmak

olurdu. Kışın daha çok gemi inşa edebilir ve baharda tekrar deneyebilirlerdi. Ne

yazık ki, İngiliz donanması hala kanalda İspanyolların biraz aşağısında

bekliyordu. Onların da kaybı vardı ve Dük tüm cephanelerini bitirdiklerini

bilmiyordu. Böylece yapılacak en iyi şeyin kuzeye yelken açıp İngiltere ve

İrlanda'yı dolaşarak güvenli bir şekilde eve dönmek olduğuna karar verdi.

İspanyolların kararı bazı karışıklıklara yol açtı. Gemiler denizci ve asker

doluydu. Kısa süre içinde yiyecek sıkıntısı başladı. Yelken açtıkları sular

İspanyol kaptanlar için yabancıydı. Bilmedikleri balık sürülerine karşı kıyıdan

uzak, açıkta seyretmek zorunda kalıyorlardı. Vahşi Kuzey Denizi sakin Akdeniz

suları için yapılmış yüksek İspanyol gemileri için uygun bir yer değildi.

İberya'nın ılık havasına alışkın adamlar donarak ölme tehlikesiyle karşı karşıya

kalmışlardı. Bu sorunların tümünün de Ötesinde, çıkan ve iki hafta süren fırtına

İngiliz donanmasının yapamadığını başardı. İspanyol donanmasının

gemilerinden yarısından fazlası kayalık İskoçya ve İrlanda kıyılarına sürüklendi.

Gemilere bir şey olmadıysa da yüzlerce asker ve denizci öldü.

Donanmadan geri kalanlar İspanya'ya döndüğünde Avrupa'nın en büyük gücü

olan İspanya'nın çöküşünün başladığı henüz daha fark edilmemişti. İngiltere

artık gemilerinin ülkeyi İspanyol donanmasına karşı koruyabileceğini bilerek

daha saldırgan ve kendinden emin hale gelecekti. II. Philip ise bir donanma

kurmak için Yeni Dünya'dan, Amerika'dan çaldığı paraları çarçur edecekti.

İki yüzyıl sonra İngiltere, üzerinde güneş batmayan "Büyük Britanya

İmparatorluğu" olurken İspanya ise Avrupa'da önemsiz bir devlet olacaktı.

Donanma güneye doğru ilerlese ve İngilizlerin ateşsiz kalmış gemileriyle

karşılaşsa İngilizler pek bir şey yapamayacaklardı ve işgal tehdidi etkili olmaya

devam edecekti. Ancak İspanyol Düküne kuzeye yelken açmak iyi bir fikir gibi

gelmişti. Bu fiyasko tarihin akışını değiştirdi.