Havza Genelgesi, 28-29 Mayıs 1919
Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a çıktıktan sonra ilk resmi tepkisi olması sebebiyle
tarihte büyük bir öneme sahiptir. Atatürk, Bu genelgeyle halkın işgallere
tepki göstererek milli bilincin uyandırılmasını amaçlamıştır.
Ülkenin askeri ve mülki amirlerine
hazırladığı genelgeyi telgraf çeken Atatürk, bu genelgenin gerçekleşmesiyle,
yurdun değişik yerlerinde mitingler düzenlenmesine ve ülkenin dört bir yanında
işgale karşı halkın direnme bilincini yerleştirmiştir.
Atatürk'ün milli mücadele fikri etrafında yurttaşlarını birleştirmeyi
amaçladığı bu genelgede yer alan içerikleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- İşgallerin
protesto edilmesiyle büyük ve heyecanlı direniş mitingleri
düzenlenecektir.
- İstanbul
Hükümet'inin askeri ve mülki amirlerine telgraflar çekilecektir.
- İşgale
yönelmeye çalışan büyük devletlerin yöneticilerine uyarı telgrafları
çekilecektir.
- Atatürk'ün
İtilaf Devletlerini işgal bahanesi altında tutmak istememesi nedeniyle
Hristiyan halkına zarar verilmeyecektir.
- Millerin
geleceğini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
- Genelgede
yönetim her türlü kontrol ve denetimden uzak kılınacaktır.
Havza Genelgesi'ni önemli kılan etkenlerden biri olarak da milli mücadele
döneminde yayımlanan ilk ulusal genelge olmasını sayabiliriz. Ayrıca genelgeden
sonra Mustafa Kemal'in 8 Haziran 1919'da İstanbul Hükümeti Harbiye Nezareti
tarafından geri çağrılmasına rağmen emre uymayıp Amasya'ya geçmesi de bu
genelgeyi önemli kılan eylemler arasında sayılmaktadır.
Havza Genelgesi'ni önemli kılan bir
diğer etken de Kurtuluş Savaşı'nın ilk sinyalini veriyor olmasını sayabiliriz.
Zira Atatürk Samsun'a çıktıktan sonra İzmir'in işgal edilmesine özellikle
İstanbul yönetiminin sessiz kalması, halkın yapılan işgaller karşısında
bastırılarak sessizliğe itilmesi, Atatürk'ü bu başkaldırışa mecbur kılmıştır.
Milli mücadelenin tam iradeyle halkın
damarlarında işlemesini amaçlayan ve bunu direnişlerde yöntem olarak belirleyen
Atatürk amacına ulaşmıştır. Başarısını gören, halkı isyana teşvik ettiğini
düşünen ve İngilizler'in baskısıyla İstanbul Yönetimi'nin Atatürk'ü görevden
alma çabaları başarısız olmuştur.
Ülkede milli mücadele iradesini
canlandırmayı amaçlayan ve başaran Atatürk'ün yayımladığı bu genelgeye diğer
ülkelerden de gelen tepkiler elbette olmuştur. Yine de Atatürk mevcut yönetim
birimlerini(askeri ve milli örgütler) dağıtılmayacak, komuta
bırakılmayacak ve başkalarına teslim edilmeyecektir.
Havza Genelgesi'ne gösterilen Tepkiler
Ve Sonuçları
- Özellikle İtilaf Devletlerinin genelgeye olan
tepkileri doğrultusunda 67 Türk aydınını tutuklayarak Malta'ya sürgüne
göndermeleri de genelgenin olumsuz tepkileri arasında yer almaktadır.
- Hükümetin ileri gelenlerine protestoların ve
halkın gücünün bitmeyeceği mesajını telgraf çeken Atatürk'ü İstanbul
Hükümeti geri çağırdığı hâlde kabul etmeyerek cevaben göndermiş olduğu
telgrafda "Anadolu'da başlayan ulusal hareketin hiçbir gücün
durduramayacağı" mesajını bildirmiştir.
- Bu genelge doğrultusunda İstanbul Hükümeti 9.
Ordunun adını 3. Ordu olarak değiştirmiştir.
- Kömür ve benzin yetersizliği sebebiyle geri
dönemeyeceği bahanesini öne süren Mustafa Kemal oyalama taktiği
uygulamıştır. Padişah'ın iradesiyle yönetime atandığını belirten Atatürk
çağrılara cevap vermemiş ve sonrasında Amasya'ya geçmiştir.
- Genelge'nin sonucunda ilk kez İstanbul Yönetimi
yok sayılmıştır.
- Halkın işgallere ve direnişlere karşı sessiz
kaldığı bu dönemlerde Atatürk'ün yayımladığı genelgeler ve uyguladığı
yöntemlerle, beklenen ve özlenen bir lider konumunda sahneye çıkarak
önemli makam ve mevki sahibi yöneticileri de arkasına almayı başarmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder